Chứng tăng sắc tố da sau viêm (HYPERPIGMENTATION) Viết tắt là PIH.
Thường được biết đến như là chứng tăng sắc tố da do viêm da gây nên. Là một loại tăng sắc tố da ảnh hưởng đến mặt và cả cơ thể.
Chúng thường phát sinh như là sự phản ứng của da khi bị viêm (như là mụn, viêm da cơ địa hay bệnh vảy nến). Hay khi bị tổn thương (ví dụ như sau khi lột da hóa học, hay liệu pháp laser).
Nguyên nhân gây nên chứng tăng sắc tố da sau viêm?
Khi các vết thương vết phát ban, nốt hoặc bất kì dạng nào do da bị ảnh hưởng bị viêm thì sự viêm này sẽ gây ra melanocytes.
Tế bào biểu bì sản sinh sắc tố giải phóng melanosomes quá mức (các hạt sắc tố nhỏ).
Những melanosomes này có chứa tyrosinase (một loại enzim sắc tố tạo nên quá trình sản sinh sắc tố) và sắc tố tổng hợp.
Sắc tố có vai trò tạo màu cho da và tóc.Các hạt sắc tố này trở nên tối màu hơn và đổi màu vùng da bị thương. Duy trì một thời gian dài sau khi vết thương đã lành.

Các vết da bị tăng sắc tố sau viêm là kết quả của việc da bị thương tổn và viêm do mụn.

PIH có thể xuất hiện ở dạng khá nặng như mụn nhọt hay u nhọt cho đến các vết thương nghiêm trọng. Vậy nên, da càng bị viêm thì PIH càng nghiêm trọng, cả về kích thước lẫn màu sắc.
Nếu các mụn nhọt bị đè, nặn thì sẽ làm chứng tăng sắc tố da sau viêm. Làm cho PIH có cơ hội phát triển hơn.
Không phải là nguyên nhân gây ra PIH. Nhưng ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Các tia có hại từ ánh nắng làm các mảng da ảnh hưởng bị tối màu đi. Kéo dài thời gian có thể làm phai nó đi.
Chứng tăng sắc tố da sau viêm không gây ra sẹo. Thậm chí là qua một khoảng thời gian không điều trị thì cũng cải thiện được vấn đề. Tuy nhiên trung bình phải mất từ 3 đến 24 tháng để các vết thâm phai đi. Trong một số trường hợp thì có thể lâu hơn.
Thời gian phụ thuộc và sự khác nhau giữa màu da và màu của vùng da bị tổn thương. Da càng khác màu thì càng tốn nhiều thời gian để cân bằng lại. Các phương pháp điều trị thì nhằm thúc đẩy và làm nhanh quá trình phục hồi.

Dấu hiệu nhận biết chứng tăng sắc tố da
Chứng tăng sắc tố da sau viêm xảy ra dưới dạng các đốm da dẹt đổi màu. Các vết này có các màu khác nhau, từ màu hồng đến đỏ, nâu hoặc đen. Tùy thuộc vào màu da và độ sâu mà sự thay đổi màu sắc diễn ra khác nhau.
Chúng có thể như các vết tàn nhang nhỏ, hoặc là các vùng da rộng tối màu. Chúng có vẻ bóng hoặc nhìn giống như là lớp da “mới”. PIH thường ảnh hưởng đến những người bị mụn. Thường được gây ra bởi các sự can thiệp thẩm mỹ như tẩy da hóa học hay liệu pháp laser. Tất cả các loại da đều có thể bị mắc chứng tăng sắc tố da sau viêm. Tăng sắc tố phổ biến là ở các màu da tối hơn.
Thực tế, những người với nước da tối thường tham kháo ý kiến bác sĩ da liễu về PIH hơn là về các bệnh khác. Đàn ông hay phụ nữ đều có thể bị chứng tăng sắc tố da sau viêm.
Phương pháp điều trị chứng tăng sắc tố da.
Có 2 phương pháp điều trị chứng tăng sắc tố da được các bác sĩ da liễu khuyên dùng:
Loại bỏ vùng da bị đổi màu bởi chứng tăng sắc tố da sau viêm và điều chỉnh các dấu hiệu.
Phương pháp loại bỏ
Bằng liệu pháp laser, ánh sáng cường độ lớn hay mặt nạ lột hóa học. Giúp loại bỏ các tế bào bị tăng sắc tố để tái tạo làn da mới, không còn bị tăng sắc tố nữa. Phương pháp này có thể tốn kém và có thể làm tình trạng tồi tệ thêm. Các tác dụng phụ như viêm da, đau rát hay thậm chí là bỏng giộp, mất sắc tố.
Chú ý:
Khi áp dụng phương pháp loại bỏ để điều trị “PIH”. Dù là sử dụng liệu pháp Laser hay các biện pháp lột tẩy hóa học. Cần tuân thủ mức độ năng lượng ( đối với phương pháp laser) và nồng độ hóa chất lột tẩy ( đối với phương pháp hóa học). Tất cả phải ở mức độ thích hợp vừa phải.
Việc áp dụng cao hơn mức độ phù hợp sẽ dẫn tới tình trạng mất sắc tố da xung quanh vùng điều trị. Rất dễ để lại 1 vùng trắng màu. Việc này làm tốn thời gian rất lâu để hồi phục hoặc tệ hơn có thể mất sắc tố vĩnh viễn.
Phương pháp điều chỉnh.
Sử dụng các đơn thuốc của bác sĩ hoặc các loại thuốc mua không cần kê đơn để ngăn chặn sự hình thành sắc tố và làm đều màu da. Làm trắng các vùng da bị tối màu để có lại làn nha với màu tự nhiên.
Có nhiều loại thuốc và sản phẩm chăm sóc da điều trị chứng tăng sắc tố da sau viêm. Chúng thường chứa một hay nhiều thành phần sau đây:
Hydroquinone 2-4% (Rx)
Một hợp chất tẩy trắng da hiệu quả đã bị cấm sử dụng trong các mỹ phẩm ở hầu hết các nước ở châu Âu. Nguyên nhân vì chúng liên quan đến nguy cơ bị nhiễm độc rất cao.
Tuy nhiên, chúng vẫn được dùng ở Mỹ, với tỉ lệ cao hơn (Rx>4%) khi dùng với chỉ định của bác sĩ. Và tỉ lệ thấp hơn (<2%) được dùng trong các loại thuốc không cần kê đơn.
Arbutin
Là thành phần quan trọng trong các sản phẩm làm trắng da ở châu á. Thành phần này là nguồn tự nhiên của Hydroquinone. Mặc dù chúng yếu và ít hiệu quả hơn hơn hydroquinone được chế tạo công nghiệp, nhưng rất an toàn.
Kojic Axit
. Là sản phẩm phụ của quá trình làm rượu gạo, sake Nhật Bản. Là lựa chọn thiên nhiên nhưng chất này được xem là chất ngăn chặn quá trình sản sinh hắc tố da và bị cấm ở nhiều quốc gia.
Glycotic Axit
Cũng được sử dụng bởi các bác sĩ da liễu để tẩy da hóa học. Glycolic axit là hợp chất hoạt tính trong nhiều loại kem chống chứng tăng sắc tố da.
Retinoic axit
Tương đối hiệu quả nhưng đều có thể gây tác dụng phụ. Bao gồm rát da và dẫn đến việc nhạy cảm với mặt trời nghiêm trọng (do đó làm trầm trọng thêm chứng tăng sắc tố da). Retinoids không phù hợp với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú vì các liên hệ với trẻ sơ sinh.
Dẫn xuất vitamin C
Đã được chứng minh tương đối có tác dụng trong việc chống lại chứng tăng sắc tố da. Được sử dụng kết hợp với các thành phần hợp tính khác.
B-Resorcinol
Một hợp chất rất hiệu quả trong việc làm giảm sự sản sinh hắc tố là B-Resorcinol hoặc butyl resorcinol. Chúng hoạt động bằng cách ngăn chặn tyrosinase.
Các bệnh nhân mắc chứng tăng sắc tố da sau viêm nên chú ý:
Tia UV từ mặt trời gây ảnh hưởng nghiêm trọng lên làn da.
Tiếp xúc nhiều với mặt trời có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Do đó, cố gắng tránh xa khỏi mặt trời.
Sử dụng các sản phẩm kem chống nắng có độ quang phổ rộng hàng ngày như là một bước trong quá trình làm sạch và chăm sóc da hàng ngày. Sử dụng các sản phẩm dưỡng ẩm da, ngăn ngừa sự mất nước cho da ( tham khảo sản phẩm HA PLUS)
Không có tác dụng nhanh chóng.
Các biện pháp điều trị đều phải tốn thời gian vài tuần để có thể có sự khác biệt đáng kể. Do đó cần phải thật kiên nhẫn, bền bỉ.
Chứng tăng sắc tố da sau viêm đòi hỏi cần được điều trị y học.
Nếu bệnh nhân lo lắng về kích thước, hình dáng hay màu sác của các mảng da tối màu, hãy tìm đến sự tư vấn của bác sĩ da liễu hay dược sĩ.